Łańcut
amek
w formie "pallazzo in fortezza" powstał w latach 1629 - 1641 a zbudował
go Stanisław Lubomirski. Początkowo na tym miejscu stała wieża strażnicza
a następnie dobudowany do niej został dwór obronny w kształcie prostokątnego
budynku. Miało to miejsce przed śmiercią Stadnickiego tzn. przed 1610 rokiem
gdyż tuż po niej na wdowę mieszkającą w Łańcucie najechał Łukasz Sienieński
pod pozorem niewypełnienia przez Stadnickiego wszystkich warunków umowy
nabycia miasta i wygonił ją wg. dokumentów z dworu.
Również stwierdzenie,
że to synowie Stadnickiego zaczęli budować zamek w świetle istniejących
faktów wydaje się być błędne. Odziedziczyli oni po ojcu skłonności do kłótni,
burd i awantur, wrogów a także wydane na niego wyroki. Od samego początku
zaczęli toczyć między sobą a także matką i spadkobiercami kłótnie i walki
o majątek. Jedyną wspólną ich budowlą jest kościół w Żołyni pod wezwaniem
Wniebowzięcia Najświętszej Panny ufundowany w 1622 roku. Resztę czasu przeznaczają
na kłótnie, sądy, grabieże, najazdy itp. i nie w głowie im stawianie wspólnym
kosztem zamku. W tym czasie miasto Łańcut, w którym znajdował się dwór otoczony
był wysokim częstokołem i posiadał kamienne, warowne bramy. Wydaje się,
że pewni jego obronności Stadniccy umacniali może miasto lecz nie budowali
osobnego, warownego zamku.
Zamek Lubomirskiego
zbudowany był na planie podkowy, składał się z budynku mieszkalnego w narożach,
którego stały wieże a południową, nie zabudowaną część połączył mur kurtynowy.
Przed zamkiem powstały potężne umocnienia ziemne i murowane, bastionowe
fortyfikacje w kształcie gwiazdy a całość otaczała fosa.
Podczas szwedzkiego
"potopu" (1655) a także późniejszego oblężenia przez wojska Jerzego Rakoczego
zamek nie został zdobyty. Jednak co nie udało się ludziom udało naturze.
W 1688 roku wielki pożar zniszczył wnętrza zamku. Ówczesny jego właściciel
Stanisław Lubomirski odbudowuje warownię i dalej służy ona jego rodzinie.
Pod koniec XVIII i z początkiem XIX wieku następuje rozbudowa założenia
a także zmiana wystroju wnętrz. Postawiony zostaje pawilon mieszczący bibliotekę,
jest także teatr, pomieszczenia otrzymują nowy wygląd ozdobione polichromią
a zewnętrzna fasada jest w stylu neogotyckim. Zniwelowano także niepotrzebne
już wały obronne poszerzając istniejące ogrody.
Za bytności
na zamku kolejnych właścicieli powstawały nowe budowle jak np.: ujeżdżalnia,
gorzelnia czy dworzec kolejowy a w latach 1889 - 1911 powozownia, stajnia,
staw. Zamek został zelektryfikowany, posiadał centralne ogrzewanie, łaźnię
rzymską a także windę.
Podczas
drugiej wojny światowej zamek nie ucierpiał a po jej zakończeniu utworzono
w nim muzeum.