Rudno
Tenczyn lub Tenczynek
amek
w Tenczynie był jedną z potężniejszych warowni w Małopolsce. Zbudowany
został przez wojewodę krakowskiego Andrzeja Toporczyka, syna Nawoja z Morawicy
w 1319 roku. Pierwotny, gotycki zamek powstał na planie zbliżonym do owalu
i zajmował dużą platformę wyniesioną nad otoczenie. Trójskrzydłowa niegdyś
budowla ozdobiona była arkadową galerią lub krużgankami. W dwóch skrzydłach
mieściły się komnaty mieszkalne i reprezentacyjne sale a w dwu narożach
stały okrągłe baszty.
Dzisiaj pozostał
z tego założenia dwa skrzydła zabudowań i baszta na ich styku.
W XV wieku
rozbudowano zamek i z tego okresu możemy oglądać wysoką, czworoboczną wieżę
bramną, zwaną Basztą Nawojową /w 1941 roku Niemcy przeprowadzili prace
konserwatorskie wieży w celu przekształcenia jej w punkt obserwacyjny/.
Obok niej zachowały się mury gotyckiej kaplicy przebudowanej w 1610 roku
a także pomieszczenia dawnej zakrystii i skarbca.
W 1579 roku Jan
Tęczyński przebudował zamek w stylu rensansowym i umocnił go bastejami
i protobastionami o rzadko w Polsce spotykanej formie pięcioboku /puntone/.
Środek warowni otoczony
był z trzech stron murami odgradzającymi od rozległego przedzamcza. Wejście
z zewnątrz prowadziło przez niską, cylindryczną basteję z licznymi strzelnicami.
Załamań muru strzegły dwa nieregularne bastiony i okrągła baszta.
Od 1638 roku
właścicielami zamku jest rodzina Opalińskich.
Podczas "potopu"
szwedzkiego w 1656 roku zamek był przez nich oblegany. Załoga postanowiła
się poddać lecz została wymordowana a zamek ograbiony i spalony.
W późniejszych
latach został częściowo odbudowany przez właścicieli, rodzinę Lubomirskich
lecz nie powrócił już do swojej świetności i w drugiej połowie XVIII wieku
przeobraził się w ruinę.
Pierwsze
prace konserwatorskie zabezpieczające ruiny przeprowadzono w latach 1912
- 1913. Następne po wojnie w latach 1949 - 1950 . Zabezpieczono wtedy
salę kasztelańską i basztę Dorotkę. W latach 1969 - 1970 zamurowano
powybijane dziury i wyremontowano dwie mniejsze sale w dolnej kondygnacji.
Ostatnie prace konserwatorskie przeprowadzono w 1972 i 1973 roku. Z braku
funduszy zostały przerwane.
Pozostały
fragmenty murów i zabudowań a także nieliczne detale jak: gzyms nadokienny
czy resztki attyk. Na bramie wjazdowej widoczny jest herb Tęczynskich.
Całość porośnięta krzakami i trawami robi wrażenie imponującej i malowniczej
a zarazem smutnej budowli.
Jeżeli ciekawi
Cię opis zamku z 1859 roku kliknij tutaj.
|
|