ieża
rycerska położona jest w północno-zachodniej części wsi,
na niewielkim wyniesieniu otoczonym polami uprawnymi i łąkami.
Od zachodu teren ten ogranicza Nysa Łużycka, natomiast po
stronie wschodniej znajdują się zabudowania wsi wraz z
siedemnastowiecznym kościołem.
Wprawdzie nie zachowały się bezpośrednie przekazy źródłowe
dotyczące budowy wieży rycerskiej, ale wiadomo, że była
warownym gniazdem lokalnego feudała. Sama wieś Żarki Wielkie
(niem. Groß-Särchen) była położona na szlaku handlowym, w
miejscu dogodnej przeprawy przez rzekę. W ciągu kilku stuleci,
począwszy od późnego średniowiecza, miała ona kilku właścicieli.
W 1353 roku ówczesne ,,Sare” należało do dominium
Priebus (Przewóz), którego właścicielem był ród von
Hackeborn. Źródła z 1399 roku wymieniają Witzmanna von
Kamenz jako lennika Hackenbornów. W latach 1402-1552
zwierzchnictwo lenne nad Żarkami Wielkimi sprawował ród von
Biberstein. Po wygaśnięciu żarskiej linii Bibersteinów połowa
Żarek przeszła w ręce Fabiana von Schönaicha, pozostała część
przypadła dominium żarskiemu, którego lennikiem w 1587 roku
był Jerzy von Lossow. Według źródeł z 1602 roku wieś była
częścią włości mużakowskich, podległych Trzebielowi.
Wieża obronna została zbudowana prawdopodobnie w XIV wieku, a
jej historia jest związana z rodem von Hackenborn i legendą o
rycerzach – rabusiach pochodzących z tej rodziny.
W XV wieku zamek zwany ,,Czerwonym domem” był, jak podają
źródła, schronieniem awanturników i ciemiężców, ale też
mieszkańców wsi przed zbrojnymi najazdami. W roku 1434 i 1436
zaatakowany i niszczony przez władców księstw głogowskiego i
żagańskiego, obiekt powoli traci swoją funkcję obronną, a
jego upadek poświadczają informacje o wybieraniu cegły w
latach 1693-1695 do budowy nowego kościoła.
Wieża rycerska została zbudowana na rzucie prostokąta o
wymiarach 12,5 × 15 m. Wymurowano ją z cegły o wymiarach 27
× 9,5 × 14,5 cm. Budowla prawdopodobnie pierwotnie była
trzykondygnacyjna. Do dziś zachowały się jej mury obwodowe o
zróżnicowanej wysokości: od 3 do 6 m i grubości około 1
metra. Od południowej, zachodniej i wschodniej strony, w
uskokach zniszczonych ścian zachowały się obrysy otworów
okiennych. W elewacji północnej do dziś przetrwały pełne
otwory: okienny na poziomie drugiej kondygnacji i wejściowy w
przyziemiu, zamknięte łukiem półkolistym. Wieża nie posiada
cech stylowych. Nie była przebudowywana ani remontowana.
Obecnie obiekt ma charakter trwałej ruiny i jest przykładem średniowiecznej
warownej siedziby rycerskiej.
