arokowy
pałac stoi na zrębach średniowiecznego zamku księcia Konrada
II. Budowę barokowej rezydencji rozpoczęto niedługo po nabyciu
księstwa żagańskiego w 1627 roku przez Albrechta Wallensteina,
dowódcę wojsk cesarskich w wojnie trzydziestoletniej. Wskutek
tragicznej śmierci fundatora w 1634 roku prace zostały
przerwane. W 1642 roku cesarz sprzedał księstwo żagańskie
czeskiemu wielmoży, Wacławowi Lobkowicowi, który 24 lata później
podjął dalszą budowę pałacu według nowego projektu Antonia
della Porty. Realizację zadania, kontynuowanego przez następcę
Wacława – Ferdynanda Lobkowica, zakończono w 1793 roku. W
1786 roku księstwo kupił książę Kurlandii Piotr Biron, po którym
dziedziczyły je jego córki. Za czasów najmłodszej z nich
Doroty Talleyrand-Perigord (1842-1862) rozebrano południowe,
parawanowe skrzydło pałacu i zbudowano tam reprezentacyjny
podjazd i oranżerię. Na nowo urządzonych zostało wiele wnętrz,
a założony przez Wallensteina park został przekształcony w
duchu romantyzmu i powiększony. Do tego zadania księżna Dorota
zaangażowała wybitnego architekta, Fryderyka Teicherta.
Pałac założony jest na planie trzech skrzydeł z prostokątnym
dziedzińcem otwartym na park, od północy i zachodu ujęty głęboką
osuszoną fosą. Wysoka suterena sprawia, że piętrowa budowla
wygląda na trzykondygnacyjną. Środkowe skrzydło nakrywa dach
dwuspadowy, a skrzydła boczne – trzyspadowe. Elewacje,
bogate w detal architektoniczny, w partii sutereny boniowane, wyżej
artykułowane rozmieszczonymi między osiami okien pilastrami,
zwieńczonymi w poziomie belkowania zróżnicowanymi plastycznie
maszkaronami, obecnymi także w kluczach obramień okiennych. Na
osiach fasady i elewacji zachodniej znajdują się wjazdy na
dziedziniec, ujęte kamiennymi portalami, poprzedzone
przerzuconymi arkadowo nad fosą pomostami. Elewacje od strony
dziedzińca ukształtowane podobnie. W jednotraktowym układzie wnętrz
komunikację poziomą zapewnia korytarz od strony dziedzińca, a
pionową dwie klatki schodowe obok przejazdów. Wnętrza sutereny,
korytarzy oraz części pomieszczeń parteru przekryte są
sklepieniami kolebkowymi i krzyżowymi. Kilka sal na piętrze, w
tym teatralną, zdobią sztukaterie na stropach, z lat 1792-1796,
przypisywane Ch.W. Schultzemu.
Po II wojnie światowej opuszczony przez wiele lat pałac uległ
zdewastowaniu. W latach 1965-1983 został odbudowany. Adaptacja
zabytku łączyła się z szerokim programem prac konserwatorskich
i restauracyjnych. Mimo braku programowych badań
architektonicznych, w trakcie prowadzonych robót budowlanych
dokonano szeregu odkryć, w tym reliktów średniowiecznego zamku,
fundamentów czwartego skrzydła pałacu, rozebranego w XIX wieku
i resztek dwu narożnych bastei z zarzuconego projektu z czasów
Wallensteina. W 1958 roku opracowana została dokumentacja
naukowo-historyczna pałacu, autorstwa M. Kutznera. Obecnie
planuje się adaptację obiektu na cele
hotelowo-konferencyjno-kulturalne.
