Szczaniec

 
 ierwszym znanym właścicielem Szczańca jest Bodzanta de Stens, a następnie jego syn Christinus, który występuje w dokumencie paradyskim z 1250 roku. Kolejne dokumenty dotyczące wsi pochodzą z lat 1293 i 1311. W 1322 roku właścicielem jest tu Teodoryk. Ród von Stentzsch wymieniany jest w Szczańcu od początku XIV wieku. W tym czasie odnotowane są tu także rodziny von Rabenau i von Walderode. W 1415 roku jako prawdopodobny właściciel części zwanej później Górnym Szczańcem odnotowany jest Hans von Stentz. Właśnie jego synowi Rafaelowi przypisuje się wzniesienie tu w 1436 roku zamku zwanego Białym Dworem. Warownia ta stała się w 1489 roku schronieniem dla żony księcia Jana żagańskiego. W 1499 roku Fryderyk Sczaniecki, kupując dobra tzw. Dworu Klasztornego od von Walderode, staje się właścicielem całej miejscowości. W 1514 roku zamek Biały Dwór przechodzi w ręce Jana II von Stentz. W wyniku zakupu przez Joachima Stentza w 1591 roku majątku Przytok, który stał się nową siedzibą rodową Stenzów, Biały Dwór znalazł się w rękach ich krewnego Eustachiusa von Nostitz z Wilkowa, a następnie, od 1608 roku von Hohendorffów ze Staropola. W roku 1637, podczas wojny trzydziestoletniej Biały Dwór został zniszczony. W 1619 roku dobra szczanieckie podzielono na trzy folwarki, wydzielając Czerwony Dwór, który po 1719 roku wszedł w skład Szczańca Górnego. Nowym właścicielem obu szczanieckich majątków stał się Jerzy Gottlob von Knobelsdorff – landrat powiatu świebodzińskiego, który zakupił je w latach 1746 i 1748. Po jego śmierci Szczaniec Średni odziedziczył syn – Jan Karol, zaś Górny, córka – baronowa von Gersdorf, która po śmierci brata stała się właścicielką obu majątków. Spadek po niej objęły jej córki, którym przydział części wsi przypadł w wyniku losowania. Szczaniec Górny przypadł Charlottcie von Sydow, a Średni Janinie von Kalckreuth. W wyniku kolejnych sprzedaży, w 1844 roku majątek stał się własnością rodziny Hünke.

Po likwidacji w 1856 roku pozostałości zamku, na jego miejscu, w latach 70. XIX wieku wzniesiono istniejący tu obecnie neogotycki pałac oraz założono park. W roku 1901 przeprowadzono remont, a w 1920 pałac rozbudowano.

Agnieszka Kirkor-Skowron

Źródło: "Zamki, dwory i pałace województwa lubuskiego"