Zbroja - rodzaj uzbrojenia ochronnego wykonywany z kutych sztywnych blach. Znaczny jej rozwój nastapił w połowie XIII wieku a spowodowany był szybkim rozwojem broni zaczepnej a szczególnie szerokim stosowaniem kuszy. Przed tym okresem stosowano inne rodzaje pancerzy jak np. kolczugi czy zbroje miękkie czyli różnego typu watowane kaftany, szaty itp. W poszukiwaniu najlepszego materiału ochronnego stosowano oprócz żelaza płyty z brązu, mosiądzu, rogu czy fiszbinu. Jednakże najlepsze i najtrwalsze okazało się żelazo. 
  W XIV wieku zbroja składała się z różnych części i materiałów. Aby ją założyć rycerz na spodnią odzież (koszulę, kalesony i obcisłe spodnie) wkładał kolcze nogawice (watowane na udach i ze skórzanymi nakolankami), następnie przywiązywał płytowe nagolenice (z żelaza, skóry, fiszbinu) wkładał wzmocnione metalowymi płytami trzewiki i przypinał do nich ostrogi, na to zarzucał spodnią watowaną tunikę, na nią kolczugę wzmocnioną naręczakami i tarczkami ochraniającymi pachy, następnie wkładał zbroję z płyt wszytych w tkaninę lub kirys, a na wierzch wkładał tunikę. Przed bitwą rycerz zakładał rękawice z metalowych płytek oraz hełm.
  Okresem przejściowym w konstrukcji pełnej zbroi płytowej jest 1410 rok kiedy to odrzucono stosowane wcześniej zasłony (tuniki, płaszcze, narzutu), aby rozpocząć wspaniałą epokę białej, polerowanej i błyszczącej zbroi. Kompletna zbroja płytowa składała się z: hełmu z zasłoną, kirysu (złożonego z napierśnika i naplecznika), naramienników, taszki naramiennej, opachu, nałokcic, zarękawi, rękawic, fartucha, taszek, nabiodrków, nakolaników, nagolenic i trzewików. Całość łączono ze sobą za pomocą stalowych lub mosiężnych zawiasów, skórzanych pasków oraz skomplikowanych sprężynowych urządzeń służących do otwierania i zamykania różnych części, a folgi poszczególnych elementów łączono nitując je na rzemieniach. Poszczególne elementy zbroi zaopatrywano w specjalne watowane podkłady dla niwelacji jej ucisku.
  W wieku XVI zbroja pełna płytowa uległa redukcji. Stało się tak za przyczyną rozwoju broni palnej. Z całej zbroi pozostał tylko lekki hełm typu otwartego i kirys z nabiodrkami. Ten typ półzbroi nosił nazwę zbroi pikinierskiej i stosowany był głównie przez piechotę. Pełna zbroja płytowa w tym okresie była wprawdzie w użyciu lecz stosowana prawie wyłącznie przez ówczesnych możnych i to nie w boju lecz podczas różnych parad czy turniejów. Charakteryzowała się ona wyszukanymi formami dekoracyjnymi i konstrukcyjnymi (np. zbroja maksymiliańska).
  W wieku XVII na zachodzie Europy zarówno zbroja pełna jak i półzbroja zostały odrzucone jako nie spełnijące swoich zadań na ówczesnym polu walki. W Polsce zbroja płytowa przetrwała do połowy XVIII wieku pod postacią zbroi husarskiej.

  Uzbrojenie z XVI wieku.

Zbroja "anima" - półzbroja z pierwszej połowy XVI wieku powstała we Włoszech. Składała się z kirysu, taszka oraz ochrony ramion, zbudowana całkowicie z folg. Płyty tej zbroi były uformowane w wąskie pasy zachodzące na siebie od dołu i połączone za pomocą skórzanych rzemieni lub nitów.
  Napierśnik zbroi zwany "anima" 

Folga - wąski pasek stalowej blachy (skóry lub płytki rogowej) służący do wykonywania ruchomych części zbroi płytowej takich jak fartuch, nabiodrki czy naramienniki a także hełmu (nakarczek, szyszak husarski). Folgi łączono ze zbroją w całość nitując je do rzemieni, tak że zachodziły jedna na drugą. 

Zbroja husarska - typ zbroi płytowej składający się z: kirysu, obojczyka, naramienników i karwaszy a także wyjątkowo z długich, wielofolgowych nabiodrków z nakolankami. Obojczyk wkładano na wierzch kirysu łącząc go z nim przeważnie klamrami, naramienniki były krótkie, nie sięgające łokcia a naplecznik miał jeden lub dwa zaczepy na jedno lub dwa skrzydła. Swój ostateczny kształt zbroja husarska przyjęła za panowania króla Władysława IV (1632 - 1648) i charakteryzowała się dużą odpornością przy niedużym ciężarze (mimo sporej grubości), znaczną elastycznością i dużymi walorami estetycznymi.

  Zbroje husarskie i karacenowe

  Napiersnik zbroi husarskiej  Skrzydła husarskie - ozdobny i efektowny element składowy polskiej zbroi husarskiej. Ich zadaniem było płoszenie przeciwnika oraz jego koni poprzez szum wydawany w czasie jazdy jak również zabezpieczenie przed złapaniem na arkan. Skrzydła wykonywane były z piór sępich, sokolich lub strusich i używano ich od połowy XVI do połowy XVIII wieku. Przymocowywano je początkowo jedno a później dwa do naplecznika zbroi lub tylnego łęgu siodła. Konstrukcja składała się z prostego lub zaokrąglonego pręta o długości około 170 cm obciągniętego aksamitem lub skórą, okutego mosiężną blachą, ozdobnie ornamentowaną z osadzonymi w nim piórami.

Zbroja maksymiliańska - wyróżniała się specyficznym sposobem zdobienia powierzchni zbroi. Polegał on na kaształtowaniu powierzchni w zespoły żłobków oraz żeber, które miały na celu zwiększenie odporności oraz sztywności zbroi używanej na polu walki bez zwiększania jej masy. Pożądane kształty otrzymywano poprzez wybijanie poszczególnych elementów zbroi od strony wewnętrznej i późniejsze jej cyzelowanie i polerowanie. Początkowo żłobki były szerokie, rzadko rozłożone a później cienkie oraz gęste. Nazwa pochodzi od cesarza niemieckiego Maksymiliana I.
 
 

Hełm zbroi maksymiliańskiej XVI w.

Zbroja turniejowa - zbroja płytowa wykształcona na zachodzie Europy w XV wieku służąca wyłącznie do rycerskich walk turniejowych. Inne  wykorzystanie wykluczała specyficzna jej budowa. Odrzucone zostały ochronne elementy zbędne w walkach turniejowych jak np. ochrona nóg od kolan czy prawa rękawica. dodano natomiast nowe elementy jak: specjalne hełmy z kratownicą do walki na maczugi, niesymetryczne i spłaszczone po prawej stronie kirysy, gdzie znajdował się hak  i przeciwhak służące do klinowania ciężkiej kopii turniejowej, wzmocniono dodatkowo lewe przedramię aż do końca dłoni i prawe do uchwytu drzewca kopii, zastosowano ochronę pach w postaci okrągłych tarcz zamocowanych do naramienników z amortyzującymi podkładkami pod spodem i inne mające ochraniać walczącego w turnieju rycerza. Również używane w tych zbrojach hełmy przechodziły różne okresy. Początkowo były to grube hełmy typu łebka, następnie hełmy zamknięte, które były oparte na ramionach i przyśrubowane z przodu i z tyłu do kirysa lecz bardzo niefunkcjonalne gdyż rycerz nie widział swojego przeciwnika czy też hełm typu "żabi pysk"  lecz ten z kolei był mocno rozchylony z przodu i groziło to jego użytkownikowi zranieniu odłamkami własnej kopii przy kruszeniu jej o swego przeciwnika.

Zbroja orla - wykonana przez Jörga Seusenhafera z Insbruku w 1547 roku dla arcyksięcia Ferdynanda Tyrolskiego. Składała się ona z ponad 60 części wykonanych i ornamentowanych w jednym stylu, z których można było skompletować trzy podstawowe typy zbroi turniejowych oraz pięć typów zbroi polowych.

Zbroja końska - w Europie Zachodniej stosowana od XIII wieku. Początkowo w formie watowanego kropierza, później kolczej plecionki i w końcu w formie pełnej, złożonej z płyt stalowych (XV i pierwsza poł. XVI wieku). Składała się ona z naczółka w formie przedniej części głowy końskiej, osłony karku wykonywanej z folg, przedpiersienia, osłony boków oraz zadu. Całość łączono nitami lub zawiasami.

  Rycerz i koń w pełnej zbroi.

Karacena - zbroja miękka, będąca pancerzem w postaci kaftana z grubej skóry lub z grubego płótna z przynitowanymi lub przyszywanymi do niego metalowymi łuskami, czasami bardzo ozdobnymi. W Polsce używana była do XV wieku a od połowy wieku XVII stosowała ją starszyzna husarska oraz pancerna.

  Karacena hetmana M.H. Sieniawskiego XVII w.

Kolczuga - typ zbroi miękkiej w formie koszulki z rękawami długimi lub krótkimi (czasem z kapturem i kolczymi spodniami) zwanej także zbroją kolczą wykonanej z kolczej plecionki. Żelazne pierścienie łączono tak, że każdy przeplatał się z czterema sąsiednimi. Pierścienie wytwarzano w ten sposób, że cięto ciągniony drut stalowy, zwijano go w pierścień, nakładano na siebie lekko rozpłaszczone końce i łączono je za pomocą nitu lub spawania na gorąco. Pierścienie te następnie splatano ze sobą tak, że ciąg pierścieni spawanych montowano z rzędem pierścieni nitowanych i tak na przemian.

  Sposoby łączenia pierścieni kolczug.

Zbroje husarskie - artykuł Z.Bocheńskiego

Skrzydła husarskie - artykuł R.Sikory