Aleksander I Jagiellończyk (1501-1506)

Aleksander Jagiellończyk- ur. 1461 r.- zm. 1506 r.
Król Polski: 1501 r. - 1506 r.
Rodzice: Kazimierz IV Jagiellończyk, Elżbieta
Żona: Helena
Dzieci: nie posiadał
Miejsce pochówku: Wilno (Litwa) - katedra

Rysunek Jana Matejki.                   Rysunek Marcellego Bacciarellego
Facsimile podpisu Aleksandra Jagiellończyka.

 

Monety

Srebrny półgrosz litewski, śred. 20,0 mm, waga 1,20 g.
Awers: Pogoń
Legenda: MON. ALEXANDRI (moneta Aleksandra)
Zagubiony dukat koronny.
                        Rewers: Postać św. Stanisława - po jej          Awers: Herb Polski, nad nim korona.
                                    bokach litery C-M (cracoviensis        Legenda: ALEXAND. D.G.R. POLONIE
                                     moneta - moneta krakowska).             (Aleksander, z Bożej łaski król Polski)
                                    Legenda: S. STANISLAVS. EPS
                                                   (św. Stanisław biskup)
Opis monety wg. J. T. Köhlera a rysunek wg. J. Majnerta z 1836 r.


Oglądając powyższy dukat należy zadać sobie pytanie czy istniał on naprawdę. Są wprawdzie trzy źródła, w miarę wiarygodne, które mówią o jego istnieniu lecz do dzisiaj nie udało się go znaleźć.
  Pierwsze źródło to "Inwentarz i testament" Macieja z Miechowa, doktora medycyny i filozofii, kanonika krakowskiego, zmarłego w 1523 roku, który spisał swój posiadany majątek, a między monetami jakie posiadał wymienił dwa różne dukaty polskie. Jeden z nich tak opisuje: "unus aureus cracoviensis sancti Stanislai" (jeden dukat krakowski z podobizną św. Stanisława). Drugi dukat to: "aureus polonus unus, in quo imago sancti Stanislai" (jeden dukat polski z podobizną św. Stanisława). Moneta ta to dukat Władysława Łokietka natomiast pierwsza moneta to chyba dukat Aleksandra.
  Drugie żródło to dzieło "Poloniae descriptio" z 1589 roku Marcina Kromera z Biecza. Autor wspomina w nim, że widział tenże dukat.
  I trzecie źródło to katalog złotych monet Jana Tobiasza Köhlera, numizmatyka hanowerskiego z 1759 roku. Opisuje on w pozycji 760 Dukat Aleksandra z literami C - M odnoszącymi się do mennicy krakowskiej a nazwany przez Macieja z Miechowa "dukatem krakowskim".
  W 1836 roku medalier Józef Majnert tworzy i puszcza w obieg zbieracki własną wersję dukata Aleksandra. Majnert znany jest jako twórca szeregu zmyślonych numizmatów polskich.
   Jeżeli wzorował się on na opisie Köhlera to popełnił zasadniczy błąd. Na legendzie awersu jest napis D.G.REX.POLON a powinien być D.G.R.POLONIE.
  H. Mańkowski w pracy "Fałszywe monety polskie" wydanej w Poznaniu w 1930 roku podkreśla, że kompozycja Majnerta nie jest zgodna ze stylem gotyku. Poza tym tarcza herbowa ma kształt, który w owych czasach nie był znany. Orła i Pogoń nie umieszczano wówczas na wspólnej tarczy a także fałdy ornatu biskupiego również nie odpowiadają stylowi epoki.
  Falsyfikat dukata Aleksandra jest dzisiaj także wielką rzadkością gdyż wybity został w niewielkiej ilości.
Tutaj także widzimy zagubiony dukat koronny lecz tym razem
jest to rekonstrukcja wykonana przez Pana R. Kiersnowskiego.
Rys. M. Pyrek
Awers: Ukoronowana tarcza pięciopolowa      Rewers: Św. Stanisław z małą półpostacią
     (na przemian herb Polski - Orzeł i Litwy         powstającego z grobu Piotra. Z jednego
      Pogoń, w środku mała tarcza herbowa            boku biskupa litera C (Cracovia), z dru-
      rakuska - matki Aleksandra).                             giego herb Odrowąż podskarbiego ko-
Legenda: +ALEXAND.D.G.R.POLONIE               ronnego Jakuba Szydłowieckiego.
                                                                                   Legenda: S.STANISLAVS.EPS
(Powyższy rysunek dukata otrzymałem od P. Piotra Ślęzaka, któremu bardzo dziękuję 
za wnikliwe czytanie, cenne uwagi i poprawki.)